Over het boek van Thomas Rosenboom Publieke werken

BARBORA ŠIVECOVÁ

In Nederland heb ik Publieke werken van Thomas Rosenboom als een mooi vormgegeven pocketboek gekocht en het boek bestaat ook in de Slowaakse vertaling. Toen ik het boek las, vond ik het heel interessant en daarom besloot ik ook erover te schrijven.

            Er zijn twee verhaallijnen in de roman. In elke verhaallijn is er één hoofdpersonage, rond wie het verhaal zich afspeelt. Een gedeelte van het verhaal vindt in Amsterdam plaats, waar een vioolbouwer en –reparateur Walter Vedder woont. Op een dag leest Vedder in de krant dat er op de plaats van zijn huis een hotel gebouwd zal worden en hij begrijpt onmiddellijk dat het NV Victoria Hotel hem zal moeten uitkopen. Hij denkt dat zij niet om hem heen kunnen en daarom denkt hij dat hij in een machtspositie is. Het onderhandelen begint en als hem nog een hogere prijs wordt aangeboden dan hij had verwacht, gaat hij niet akkoord omdat hij voelt dat de bouw van hem afhankelijk is. Hij gaat ervan uit dat hij nog meer geld kan krijgen, maar dat gebeurt eigenlijk niet.

Het tweede verhaal speelt zich in Hoogeveen af, waar Christof Anijs de hoofdpersoon is. Anijs is een apotheker, maar hij heeft geen bul. Wie wel de bul heeft, is een nieuwe farmaceut die in Hoogeveen werkt. Als blijkt dat de jonge apotheker goed kan opschieten met dokter Amshoff, burgemeester Pottinga en dominee Festenhout, die allemaal een universitaire opleiding hebben, voelt hij dat hij niet bij de notabelen van de gemeenschap hoort. Daarom richt hij zich op het deel van de maatschappij dat nog tegen hem opkijkt – de arme turfstekers in het gehucht Elim, naast Hoogeveen. Anijs heeft het gevoel dat de dokter niet genoeg voor hen doet en wil hun situatie verbeteren. Hij meent het echt goed, maar ik denk dat hij het ook doet om zich gewaardeerd te voelen. Hij draagt een witte jas als een dokter en deelt geneesmiddelen uit. Hij is zelfs bij een bevalling betrokken, waarbij de baby sterft, omdat hij een punctie heeft verricht. Dokter Amshoff en zijn vrouw Martha zijn heel boos op hem.

Hoewel deze twee mannen (ze zij ook neven) in verschillende omgevingen wonen, lijken ze in hun gedrag heel veel op elkaar. Beiden zijn kinderloos en ongeveer 60 jaar oud. Vedder is gescheiden en de vrouw van Anijs, Martha, verlaat hem aan het einde van het boek. In het leven zijn ze ontevreden en om die reden willen ze steeds iets bereiken. Ik denk dat beide mannen aan een minderwaardigheidscomplex lijden.

Ook de manier waarop ze samenkomen (de viool van Bennemin – turfsteker) vond ik heel interessant. Vedder is zo zeker dat hij het geld krijgt, dat hij belooft in het verhuizen van het turfvolk naar Amerika te investeren. Maar zoals ik al heb aangeduid – het geld krijgt hij helemaal niet, hoewel de turfstekers op het punt staan te vertrekken. De reis is toch zonder geld gelukt, maar zowel Vedder als Anijs gaan te gronde. Wat ik heel leuk vond en wat ik me altijd zal herinneren is hoe lang Vedder de viool ʻonderzochtʼ. De hele tijd was ik benieuwd of hij de viool zou kunnen repareren! Ik vond de koppigheid van beide mannen heel merkwaardig. Ik geloof dat het ook mooi kan laten zien hoe moeilijk al die veranderingen van de komende moderne tijd (einde van de 19^e eeuw) voor sommige mensen waren. Volgens mij was het niet alleen een historische roman, maar ook een beetje psychologisch. Voor mij was het één van de beste Nederlandstalige boeken die ik ooit heb gelezen.

De roman is verfilmd. De trailer is te zien op:

https://www.pathe.nl/film/20477/publieke-werken