Odlišnosti apelativních textů v českém a nizozemském jazyce

Mgr. Eva Krátká, promovenda vertaalkunde

Abstract:

This article deals with the differences of operative texts in the Czech and Dutch language. According to the German scientist Katharina Reiss the operative texts focus on appeal. To this category belong, e.g., advertisements. In this article several examples of Dutch and Czech advertisements are analyzed. This short study is especially focused on the comparison of the usage of linguistic means in both languages.

1. Úvod

Tématem mého příspěvku jsou „Odlišnosti apelativních textů v českém a nizozemském jazyce.“ Budu hledat odpověď na otázku, jakými jazykovými prostředky tvůrci textů motivují recipienty k určitému jednání. Mým cílem bude porovnat, zdali jsou v obou jazycích za účelem motivace příjemce textu ke konkrétnímu jednání používány stejné jazykové prostředky nebo naopak existují odlišnosti.

Na úvod představím typologii textů v pojetí německé translatoložky Kathariny Reissové. Následně budu věnovat pozornost konkrétním příkladům apelativních textů v českém a nizozemském jazyce. Texty budu analyzovat z lingvistického hlediska- tj. mimo jiné z morfologického, syntaktického a fonetického. Dále se zamyslím nad otázkou, jestli apelativní text splnil intenci autora. Součástí mého výzkumu jsou ukázky konkrétních příkladů reklamních textů. Závěry představím na konci mého příspěvku.

Vier planken van duisternis

Onlangs was ik met de vierdejaarsstudenten naar de tentoonstelling Neviditelná výstava, aneb když Tĕ vedou smysly, in het raadhuis van de Nieuwe stad. Het is wel wat vreemd om een tentoonstelling te bezoeken waar niets te zien valt, voor ons zienden. Maar we maakten er kennis met een andere wereld. Het was de blinde Jana die ons in haar universum binnenleidde. In haar zwarte gat, zou ik haast zeggen.
In het begin, toen ik in de lichtdichte ruimte kwam, voelde ik me opgesloten als tussen vier planken van duisternis. Ik wilde die planken aanraken, om te weten te komen hoeveel ruimte ik had. Maar de duisternis was niet aan te raken. Op de tast ging ik verder en toen kwam ik helemaal in de wereld van Jana. De expositie bestond uit een nagebouwde woning. Probeer daar maar eens te koken, om maar eens wat te noemen.

Talentvolle vertaling van nederlands lied

Tijdens het college 'Taaloefeningen' voor de derdejaars studenten heeft Anna Krýsová een prachtige vertaling van een Nederlands lied gemaakt. Ze introduceert zelf het gedicht, waarna haar vertaling volgt.

Als ik aan het vertalen van gedichten denk, kan ik kiezen uit twee houdingen tot de gedichten. Ten eerste kan ik me tot gedichten als een lezer verhouden. Daar heb ik geen groot probleem mee. Sommige gedichten zijn zeker moelijker om te begrijpen dan anderen, bijvoorbeeld moderne gedichten of sonnetten, maar door te oefenen kan je ze langzamerhand beter en makkelijker begrijpen. Wat mij onvoorstellbaar moeilijk lijkt is het schrijven en vertalen van gedichten. Ten tweede vind ik vertalen nog moeilijker dan schrijven. Mijn opinie over het vertalen wordt ook door iets anders beïnvloed, namelijk het feit dat ik geen talent voor dichten heb en dat ik nooit in mijn leven een gedicht met rijm heb geschreven waarop ik trots zou kunnen zijn. Toch dacht ik dat misschien het gebrek aan talent kan vervangen door er veel tijd en een groot aantal gedachten aan te besteden op mijn vertaalpoging. Ik heb eigenlijk geen echte poëzie gekozen, het gedicht is een liedtekst van de Nederlandse muzikant en architect Jedi Noordegraaf. Het lied heet 'Sterven in de Grond' en verscheen op zijn debuutalbum Hier Doorheen op 1 mei 2013. Hoewel dit een liedtekst is, benader ik het niet zo in mijn vertaling, ik heb het dus meer als een gedicht of een stukje tekst genommen zonder erover te nadenken of het zingbaar zou zijn.