XVII

ZIJN

Professor Pekelder

Veel mensen denken dat de zogenaamde exacte wetenschappen nuttiger zijn dan de menswetenschappen. Om kort te gaan: wis-, natuur- en scheikunde leggen maatschappelijk meer gewicht in de schaal dan bijvoorbeeld menswetenschappen als letteren of filosofie. Tegen deze manier van denken is wel het een en ander in te brengen. Er zijn mensen die besluiten te gaan trouwen of juist niet meer willen trouwen omdat ze een bepaalde roman hebben gelezen. Er zijn mensen die anderen helpen of – integendeel - de grond inboren vanwege een filosofisch traktaat. Ik ken iemand die van baan is veranderd na lezing van l’Education sentimentalevan Flaubert. Ik ken zelfs een officier van justitie die waarschijnlijk het belangrijkste proces uit zijn carrière heeft verknald, juist omdat hij dat boek niethad gelezen. Er bestaat één categorie mensen die donders goed het belang inziet van de letteren en de filosofie. Dat zijn de boekverbranders. Overal ter wereld zijn er in verschillende periodes boeken uit bibliotheken en boekwinkels gehaald, ergens op een centrale plaats opgestapeld en in de fik gestoken. Ging het hier om wis- of natuurkundige werken, inleidingen in de chemie? Nee, het ging voornamelijk om literatuur, geschiedkundige en filosofische werken, kortom boeken uit de menswetenschappen. Tijdens de communistische tijd mocht iedereen in Centraal- en Oost-Europa exacte wetenschappen studeren. Voor letteren en filosofie daarentegen had je speciale toestemming nodig. Dictatoren zijn slimmer dan je denkt en zeker slimmer dan veel democratische politici en managers die in economisch zware tijden als ware rekenmeesters de menswetenschappen uitkleden. Zij hebben begrepen dat deze tak van wetenschap aan ons ZIJN raakt.