Woord van het jaar

Hedvika Schwarzová

Het fenomeen van de verkiezing van Het woord van het jaar is in de jaren 90 in Amerika begonnen. Het idee ontstond op basis van de verkiezing van de Man van het Jaar van het Amerikaans tijdschrift Time die jaarlijks wordt gekozen. Het waren niet alleen maar mensen, ideeën of wetenschappers die invloed op het hedendaags leven hebben. Hoewel we het niet hoeven te merken, zijn het ook woorden die elk jaar bij verschillende gelegenheden ontstaan. Het zijn nieuwe woorden, oude woorden die een nieuwe betekenis krijgen of woorden die wij zelf verzinnen. Onze creativiteit heeft uiteindelijk geen grenzen en taal is een perfecte manier om daar uitdrukking aan te geven.

Het woord van het jaar beschrijft een actueel, belangrijk en het meest gesproken thema van een bepaald jaar en bovendien is het woord bijna altijd heel interessant wat de woordvorming betreft. Volgens de uitslagen van de verkiezing in Nederland kunnen we natuurlijk ook de grote invloed van het Engels merken. In 2013 is in Groot Brittannië, Nederland, België en ook in Tsjechië en andere Europese landen het woord selfie de winnaar geworden. Nu, in 2015,  kunnen we in Nederland een bijzondere manier van vernederlandsing zien. Het Engels woord selfie heeft nu concurrentie van een echt Nederlands woord - zelfje! Op dezelfde manier is het Engels woord flashmemory flashgeheugen en later nog flitsgeheugen geworden. Zo’n Engels woord lijkt eerst heel populair te zijn, maar na een aantal jaar komt er concurrentie van Nederlandse woorden. Dat vind ik een ontzettend mooie manier hoe mensen willen laten zien dat de taal van hen is.

Volgens de resultaten van 2015 in Groot Brittannië lijkt het dat de communicatie ook een helemaal verschillende vorm zal volgen. Oxford Dictionaries Word of the Year 2015 is een emoticon geworden! Het huilen van het lachen gevoelensteken dat in veel sms-jes en mailtjes wordt gebruikt is gekozen als het ‘woord’ dat het best emotie en stemming reflecteert. Als ik naar de andere woorden van de Britse TOP 10 kijk, vind ik het jammer dat nieuwe creatieve woorden als sharing economy, they of lumersexual minder aandacht hebben getrokken dan een lachend gezichtje met tranende ogen.

Uiteindelijk maakt het niet uit of er een woord of een emoticon de winnaar is. Als je naar de woorden van de voorafgaande jaren kijkt, zoals bijvoorbeeld tuigdorp of frietchinees, worden ze volgens de taalwetenschappers nier zo veel meer gebruikt. Het maakt ook eigenlijk niet uit of het woord na de verkiezing vaak of minder vaak wordt gebruikt. De bedoeling van de verkiezing is om aan de hand van neologismen of oude woorden een beeld van de gebeurtenissen van een bepaald jaar te geven. Wie weet of mensen over een jaar of vijf het woord sjoemelsoftware zullen gebruiken en de affaire rond de Duitse autofabrikant Volkswagen zich nog herinneren? Of we een kraamkost als cadeau voor een pas bevallen moeder en haar gezin zullen geven? Niemand weet het.